Toelichting berekening kengetallen

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Het kengetal netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft daarom een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. De netto‑schuldquote geeft aan of een gemeente investeringsruimte heeft of juist op zijn tellen moet passen. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld is, hoe meer kapitaallasten (rente en aflossing) er zijn waardoor een begroting minder flexibel wordt. Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote.

Omdat bij leningen er onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald, wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal te berekenen, zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en ook wat dat betekent voor de schuldenlast.

Voor de berekening van de netto-schuldquote wordt de netto-schuld (exclusief alle verstrekte leningen) gedeeld door het totaal van de inkomsten binnen de exploitatie en uitgedrukt in een percentage:

(vaste schulden + netto vlottende schulden + overlopende passiva -/- langlopende uitzettingen (exclusief verstrekte leningen) -/- kortlopende uitzettingen -/- liquide middelen -/- overlopende activa) / totale baten exclusief de mutaties reserves

Voor de berekening van de netto-schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen wordt de netto-schuld (inclusief alle verstrekte leningen) gedeeld door het totaal van de inkomsten binnen de exploitatie en uitgedrukt in een percentage:

(vaste schulden + netto vlottende schulden + overlopende passiva -/- langlopende uitzettingen (inclusief verstrekte leningen) -/- kortlopende uitzettingen -/- liquide middelen -/- overlopende activa) / totale baten exclusief de mutaties reserves

Solvabiliteitsratio

Het kengetal solvabiliteitsratio drukt het eigen vermogen uit als percentage van het totale vermogen en geeft daarmee inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen.

Indien er sprake is van een forse schuld én veel eigen vermogen (het totaal van de algemene en de bestemmingsreserves), hoeft een hoge schuld geen probleem te zijn voor de financiële positie. Daar is bijvoorbeeld sprake van indien een lening is aangegaan omdat het eigen vermogen niet liquide is (omdat het vast zit in bijvoorbeeld een gemeentehuis of dat er andere investeringen mee zijn gefinancierd).

Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van de gemeente.

Voor de berekening van de solvabiliteitsratio wordt het eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen en uitgedrukt in een percentage: eigen vermogen / totaal vermogen.

Grondexploitatie

Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Wanneer een gemeente grond tegen de veel lagere prijs van landbouwgrond heeft aangekocht, loopt ze veel minder risico dan wanneer er dure grond is aangekocht en de vraag naar woningen is gestagneerd.

De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen.

Voor het kengetal grondexploitatie is het lastig een norm te bepalen. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw danwel m² bedrijventerrein. Maatwerk is hiervoor van toepassing, dat wil onder andere zeggen: hoeveel woningen of m²-bedrijventerrein zijn gepland, welk type en op welke plek.

Daarnaast is het van wezenlijk belang wat de te verwachte vraag zal zijn. Dit vergt meer onderzoek dan naar voren komt uit het kengetal. De boekwaarde van de gronden geeft wel weer of een gemeente veel middelen heeft gestopt in haar grondexploitatie. Dit geld dient namelijk ook nog terugverdiend te worden.

Voor de berekening van het kengetal grondexploitatie worden bouwgronden in exploitatie gedeeld door de totale baten (exclusief de mutaties reserves) en uitgedrukt in een percentage. Als voor het (verwachte) tekort in de grondexploitatie een verliesvoorziening is gevormd, wordt het saldo hiervan in mindering gebracht op de boekwaarde van de gronden.

Boekwaarde van de bouwgronden in exploitatie/totale baten exclusief de mutaties reserves

Structurele exploitatieruimte

Het kengetal structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Dit kengetal geeft ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen en of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten.

Voor de berekening van het kengetal structurele exploitatieruimte wordt het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves te gedeeld door de totale baten (exclusief de mutaties reserves) en uitgedrukt in een percentage.

(structurele baten – structurele lasten) + (structurele onttrekkingen aan de reserves -/- structurele toevoegingen aan de reserves) / totale baten exclusief de mutaties reserves

Belastingcapaciteit

Het kengetal Belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin een financiële tegenvaller kan worden opgevangen in het volgende begrotingsjaar en of er ruimte is voor nieuw beleid. Het geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde.

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen, wordt vaak gekoppeld aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert ieder jaar deze lasten in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de onroerendezaakbelastingen (OZB), de rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde waarde in die gemeente.

Voor de berekening van het kengetal belastingcapaciteit worden de woonlasten voor een gezin in het begrotingsjaar gedeeld door het landelijk gemiddelde in het jaar voorafgaand aan het begrotingsjaar en uitgedrukt in een percentage.

Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde (OZB + rioolheffing + afvalstoffenheffing - heffingskorting) / woonlasten landelijk gemiddelde voor gezin in het voorafgaande begrotingsjaar